We zijn het er allemaal over eens: de slimme technologische ontwikkelingen van de laatste jaren kunnen het primaire zorgproces een enorme positieve impuls geven. Maar hoe passen we domotica het best toe?
Pas 15 jaar oud was de Amerikaanse Kenneth Shinozuka, toen hij voor zijn opa speciale sokken ontwierp. Wanneer de aan Alzheimer lijdende man aan de wandel ging, ontving zijn familie via Bluetooth direct een bericht op hun telefoon. De kleine druksensoren in sokken en andere kledingstukken gaan inmiddels de hele wereld over.
Domotica zijn niet nieuw. Supermarkten gebruiken al decennia deuren die automatisch opengaan zodra een klant de sensor nadert. In kantoren gaan de lichten als vanzelf aan wanneer er iemand binnenkomt, en weer uit zodra het oog in het plafond geen beweging registreert. Ook de traplift voor thuisgebruik bestaat al tientallen jaren.
Maar apparaten werden kleiner, elektronica sneller en met WiFi, Bluetooth, HaLow of Lifi wisselen verschillende devices doorlopend data uit: The Internet of Things. Tegenwoordig zijn we in staat om gebouwen bijna menselijke eigenschappen mee te geven: ze zijn ‘intelligent’ en ‘gezond’. Onze Smart Homes stellen, zeer empathisch, alles in dienst van ons gemak.
Zorgdomotica – techniek voor leefcomfort
Ook de uitvinding van Shinozuka stond niet op zichzelf. Zorgdomotica, oftewel alle technische toepassingen die de leefomgeving van ouderen of hulpbehoevenden beter of comfortabeler maken, is door de vergrijzing een zeer actueel thema. Van op afstand uitschakelbare kookplaten tot revalidatierobots – het is er.
De vraag is al lang niet meer óf deze technologie een plek moet krijgen in het primaire zorgproces, maar vooral: hoe? Zorgverleners hebben vaak het gevoel dat de samenhang ontbreekt. De ontwikkelingen volgen elkaar zo snel op dat zorgorganisaties vaak door de bomen het bos niet meer zien. De instanties hebben behoefte aan samenhang. Waar begin je met zoeken?
Persoonlijke aandacht
Want waar draait het nu om? Aandacht voor de cliënten. Zorgverleners willen hun tijd besteden aan het welzijn van hun patiënten, bewoners. Naasten willen een kop koffie drinken samen, luisteren naar de levendige herinnering van een zomerdag zestig jaar eerder. De toegevoegde waarde van de techniek zit hem in het overnemen van (zware) fysieke taken en het monitoren van medische parameters.
Persoons- of gebouwgebonden?
Persoonsgebonden domotica bieden hoopgevende mogelijkheden voor de toekomst. Ze zijn – zoals de bovengenoemde voorbeelden aantonen – in opkomst, maar deze innovaties zijn nog niet op een ontwikkelingsniveau dat geschikt is voor breed gebruik.
Gebouwgebonden domotica worden wel al veelvuldig toegepast – denk aan de deur die automatisch op slot gaat als een cliënt de ruimte van de leefcirkels wil verlaten.
Een voorbeeld hiervan betreft een dementerende vrouw die, net als de opa van Shinozuka, graag wandelt. Feilloos liep ze naar haar ouderlijk huis, en nam plaats op het bankje er tegenover. Alleen wist ze vervolgens de weg naar haar huidige onderkomen niet meer.
De gebouwgebonden situatie – waarbij een geïnstalleerde beacon de deur vergrendeld – lost haar dwalen op door haar leefcirkel te beperken tot de voordeur. Dit neemt het volledige probleem echter niet weg. De oude vrouw begrijpt waarschijnlijk niet waarom ze het pand niet kan verlaten. Ze raakt gefrustreerd en depressief. De arts schrijft haar vervolgens aanvullende medicatie voor.
Een persoonsgebonden toepassing, zoals een GPS-tracker om haar pols of de sokken met sensoren, zou uitkomst kunnen bieden. Men weet waar ze is; verzorgers of vrijwilligers halen de vrouw weer op van het bankje tegenover haar ouderlijk huis.
Draagbare technologie biedt ouderen ruimte en vrijheid. Daartegenover staat wel dat hun veiligheid – en die van anderen – gewaarborgd moet zijn. Voor zwaar dementerenden en patiënten van gesloten afdelingen zal deze oplossing mogelijk niet gelden. Een voorbeeld van een cliëntgericht alternatief is de Tovertafel. Interactieve lichtprojecties stimuleren demente bejaarden en anderen met een cognitieve uitdaging.
Van deel naar geheel
Techniek biedt ons mooie innovaties, maar waar gaan we in investeren? Is dit het juiste moment, of wachten we op de volgende innovatie?
Vooral als we praten over gebouwgebonden installaties, dan weten we dat het tonnen gaat kosten en de vraag is hoe lang het bruikbaar blijft. Hoe snel is de technologie achterhaald?
Persoonsgebonden domotica bieden al veel perspectief; een smartwatch meet de hartslag of suikerspiegel, registreert of iemand ligt, zit, staat of loopt, waar iemand zich bevindt en hoe actief iemand is. Dit stelt mensen in staat langer zelfstandig te blijven wonen.
Het aanbod aan toepassingen bestaat tot nu toe nog veelal uit deeloplossingen. Wat niet wegneemt dat die al veel mensenwerk uit handen kunnen nemen. Het vier-ogen-principe stelt bijvoorbeeld dat verpleegkundigen, bij risicovolle medicatie, hun medicatieronde in tweetallen lopen. Controle, toedieningen en aftekenen vindt plaats door niet één, maar twee schaarse deskundigen. Apparaten met een videogesprek-functie worden al gebruikt voor overleg en zijn ook in te zetten als digitale controleur. Een beproefde interface kan zo op vrij korte termijn de personeelsdruk verlagen.
Hoe ziet de zorgtoekomst er volgens jou uit?
Buro ZP kijkt met grote interesse naar de toepassing van zorginnovaties. We gaan en zijn graag in gesprek met ontwikkelaars en volgen de beleving van afnemers op de voet. Voor Buro ZP staan de gebruiksveiligheid en de welzijnservaring van de cliënt bovenaan: wij maken onze keuzes met hart, hoofd en handen.
Wat is jouw visie op de toekomst van zorgdomotica? Hoe zullen gebouw- en persoonsgebonden toepassingen zich gaan ontwikkelen? En wat betekent dat voor de zorgbehoevenden?
We horen graag hoe jij hierover denkt.
Bronnen: