De laatste jaren horen we het overal om ons heen: Nederland moet duurzamer! Ook bij veel zorginstellingen is deze boodschap luid en duidelijk binnen gekomen. Maar waar kan een zorginstelling het beste in investeren? Door alle duurzame innovaties, subsidiepotjes en tegenstrijdige mediaberichten raakt men al snel het overzicht kwijt.  

Meer aandacht voor duurzaamheid

Ook in de zorgwereld dringt de noodzaak voor duurzaamheid door. Dat komt gedeeltelijk door de aandacht die de media en de overheid aan dit onderwerp besteden.

Met verschillende maatregelen probeert de overheid duurzaamheid te stimuleren. Zo is de Europese Energie-Efficiency Richtlijn (EED) ingevoerd. Daarmee verplicht de Europese Unie grote ondernemingen, waaronder ook verschillende zorginstellingen, om elke vier jaar een energie-audit uit te voeren. Bij zo’n audit komen mogelijke energiebesparende maatregelen boven tafel. Voor de herkeuring is de onderneming verplicht (een deel van) deze maatregelen te realiseren.

Werken aan duurzaamheid levert een zorginstelling ook positieve aandacht op, door dit bijvoorbeeld online te verkondigen of de lokale kranten erbij te halen. Een zorginstelling kan deze media aandacht voor hun marketing inzetten. Zo kunnen ze zich onderscheiden van de concurrentie en hopelijk cliënten aantrekken, maar ook (schaars) zorgpersoneel.

Investeren in energiebesparing

Zorginstellingen hebben verschillende mogelijkheden om hun duurzame doelstellingen te bereiken. De komende jaren zullen steeds meer zorginstellingen hierin investeren. Op het gebied van energiebesparing valt veel winst te behalen. Als zorginstelling kun je met verschillende partijen in gesprek gaan om uiteenlopende energie- en kostenbesparende stappen te nemen. Hieronder staan enkele voorbeelden.

• De aanleg van zonnepanelen op het eigen dak, bij een zonnepark in de buurt of investeren in een project voor zonne-energie levert groene energie op. Een voorbeeld hiervan is de Noordwest Ziekenhuisgroep in Den Helder, die een stuk grond verhuurt aan een bedrijf dat daar een zonnepark realiseert. De ziekenhuisgroep neemt vervolgens deze zonnestroom af.

• Warmte lekt weg door de muren, de vloer, het dak en door de ramen. Goede isolatie levert een directe energiebesparing op. Dus ook een besparing op de energierekening. Meer informatie over het verbeteren van de isolatie staat op de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RvO).

• Een prettig binnenklimaat is belangrijk voor de cliënten en de zorgverleners. Met duurzame koeltechnieken blijft het gebouw zomers en ‘s winters op de juiste temperatuur. Ook hier heeft het RvO meer informatie over.
• Met goede afspraken kunnen werknemers zelf onnodig energieverbruik en stoken tegengaan. Het helpt niet als ‘s nachts de kachel blijft branden in een leeg gebouw. Op afstand instelbare of automatische thermostaten gaan dit soort onnodig energieverbruik tegen.

Voor veel zorgorganisaties is de belangrijkste vraag of deze investeringen zichzelf terug verdienen. Om die vraag te beantwoorden, moeten de voor- en nadelen in kaart worden gebracht. Een business case of haalbaarheidsstudie geeft een realistisch beeld van de kosten en de opbrengsten.

Business case voor zonnepanelen

Een van de populairste investeringen bij zorgorganisaties zijn zonnepanelen. Bemiddelaars spelen daar op in. Samen met financiële experts en bedrijven die zonnepanelen installeren, maken ze de uitgebreide en ingewikkelde berekening waaruit blijkt wat de investering oplevert. Die berekening baseren ze o.a. op ervaringscijfers, het aantal verwachte zonne-uren en de mogelijke subsidie. In de business case komen onder andere de volgende gegevens naar voren:

• Wat gaan de zonnepanelen de komende 30 jaar opleveren?  
• Wat is de afschrijving?
• Hoeveel kost het onderhoud, de reparatie en vervanging van onderdelen?
• Hoeveel subsidie kan de zorginstelling voor dit project krijgen?

Daarnaast moeten ook belangrijke toekomstige factoren meewegen in de business case.

• Zonnepanelen worden zwakker in de loop der de jaren, waardoor de opbrengst afneemt. Veel zonnepanelen hebben tegenwoordig vijftien of zelfs dertig jaar garantie, maar na een aantal jaren leveren ze al niet meer hetzelfde rendement als aan het begin. Hierbij is het van belang om vooraf duidelijk garantieafspraken te maken (bijvoorbeeld: de zonnepanelen moeten tot aan 30 jaar nog minimaal 85% opleveren).
• Stel dat de zorginstelling verhuist of dat het dak vervangen moet worden, wat zijn dan de eventuele verhuis- of verplaatsingskosten van al die zonnepanelen? De kans is namelijk aanwezig dat een zorginstelling binnen dertig jaar wel eens van locatie wisselt.
• Gebruik de WACC-methode om rekening te houden met de inflatie. Over twintig jaar is de waarde van een euro van vandaag niet hetzelfde. Door de inflatie wordt geld minder waard, doordat prijzen elk jaar worden geïndexeerd. Dit zijn allemaal vragen die in een business case mee moeten wegen.

Al met al blijkt vaak uit zo’n business case dat zonnepanelen geen vetpot zijn en is het zonder subsidie nagenoeg niet haalbaar. Een zorginstelling zal dus geen zonnepanelen installeren om veel geld mee te verdienen. Als je goede afspraken maakt over een gegarandeerd rendement van de panelen en als je alle toekomstige onderhouds- en vervangingskosten vastlegt in een contract dan behaal je echter een positief rendement.

Belangrijke redenen om wel zonnepanelen te installeren zijn op het moment de positieve publiciteit die het oplevert, het voldoen aan de EED en de duurzame bijdrage die een zorginstelling wil leveren aan de maatschappij.

Onzekere toekomst voor duurzame regelingen?

Subsidieregelingen zijn nu en in de nabije toekomst hard nodig om zonnepanelen financieel aantrekkelijk te houden voor zorginstellingen. Helaas is de vraag is groter dan de pot met geld. Subsidies gelden per jaar dus als je als zorginstelling nu subsidie aanvraagt, moet je zonnepanelen binnen een jaar inkopen. Laat de bemiddelaar de subsidieaanvraag doen voordat er geïnvesteerd gaat worden. De subsidieaanvraag is een complex proces.

Op langere termijn zorgen de technische ontwikkelingen er waarschijnlijk voor dat onder andere zonnepanelen meer rendement gaan opleveren. Dan is de investering sneller terugverdiend. Maar innovatie kost ook geld, waardoor deze duurzame investeringen in alle waarschijnlijkheid een hoger investeringsbedrag gaan vormen.

Ook de salderingsregeling heeft een onzekere toekomst. Op dit moment mag je de opgeleverde energie aan het einde van het jaar verrekenen met het verbruik. Deze regeling blijft in ieder geval tot 2023 bestaan. De mogelijkheid bestaat dat instellingen straks door nieuwe wetgeving verplicht worden deze energie terug te verkopen aan het energienet, zonder daarover de energiebelasting te kunnen verkrijgen.

Kortom, een business case vormt een belangrijke stap in het verduurzamen van zorginstellingen. Zo weet de zorginstelling wat de investering uiteindelijk (financieel) oplevert. Goed advies van een expert is daarbij onmisbaar. Want met een goede voorbereiding levert een duurzame investering uiteindelijk voor iedereen het meest op.